Astma to choroba, która ma ogromny wpływ na codzienne funkcjonowanie i jakość życia. Często kojarzy się z wieloma wyrzeczeniami, koniecznością rezygnacji z różnych aktywności i ciągłym lękiem przed kolejnym atakiem duszności. Nieleczona lub źle kontrolowana astma może prowadzić do poważnych powikłań. Jednak współczesna medycyna oferuje wiele skutecznych metod leczenia, które pozwalają na kontrolowanie choroby i minimalizowanie jej negatywnego wpływu na życie pacjentów. Co warto wiedzieć na ten temat?
Jak wygląda ta choroba?
Astma oskrzelowa manifestuje się przede wszystkim napadami duszności, którym często towarzyszy świszczący oddech, kaszel (szczególnie w nocy lub nad ranem) oraz uczucie ucisku w klatce piersiowej. Objawy te są wynikiem zwężenia światła oskrzeli, spowodowanego przez trzy główne mechanizmy: skurcz mięśni gładkich otaczających oskrzela, obrzęk błony śluzowej wyściełającej drogi oddechowe oraz nadmierną produkcję gęstego i lepkiego śluzu.Nasilenie objawów może być różne – od lekkiego dyskomfortu po ciężką duszność, która uniemożliwia normalne funkcjonowanie i wymaga pilnej interwencji medycznej. Warto zaznaczyć, że u niektórych osób objawy astmy mogą występować sporadycznie, podczas gdy u innych mogą pojawiać się codziennie. Czynniki wywołujące zaostrzenia astmy są różnorodne i obejmują między innymi:
• alergeny (np. pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt),
• infekcje dróg oddechowych,
• wysiłek fizyczny i stres,
• zanieczyszczenie powietrza, dym papierosowy,
• niektóre leki.
W przypadku podejrzenia astmy ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem w celu wykonania odpowiednich badań i ustalenia właściwego leczenia.
Metody leczenia astmy
Podstawą leczenia astmy oskrzelowej są leki przeciwzapalne, głównie glikokortykosteroidy wziewne. Należy do nich np. Nebbud – jak działa? Leki należące do tej grupy zmniejszają stan zapalny w drogach oddechowych, redukując obrzęk i produkcję śluzu. Wziewne glikokortykosteroidy są lekami pierwszego rzutu w leczeniu przewlekłym astmy. Regularnie stosowane, zapobiegają zaostrzeniom i poprawiają kontrolę nad chorobą.W razie potrzeby stosuje się również leki interwencyjne. Są to preparaty o szybkim działaniu, stosowane doraźnie w celu złagodzenia objawów astmy, takich jak duszność i świszczący oddech. Należą do nich krótko działające beta2-mimetyki (SABA), takie jak salbutamol i fenoterol.
W przypadku astmy alergicznej istotną rolę odgrywa immunoterapia alergenowa, czyli odczulanie. Polega ona na podawaniu pacjentowi stopniowo zwiększanych dawek alergenu, na który jest uczulony, w celu wywołania tolerancji immunologicznej i zmniejszenia reakcji alergicznej.
Leczenie astmy może obejmować także następujące preparaty:
• Leki przeciwleukotrienowe (LTRA): Mogą być stosowane jako alternatywa dla leków wziewnych jak glikokortykosteroidy lub w połączeniu z nimi.
• Teofilina: Lek o działaniu rozszerzającym oskrzela i przeciwzapalnym. Stosowana rzadziej ze względu na możliwość wystąpienia działań niepożądanych.
• Leki biologiczne: Nowa grupa leków stosowanych w ciężkiej astmie, gdy inne metody leczenia są nieskuteczne.
Postępowanie niefarmakologiczne polega na unikaniu alergenów i czynników drażniących, kontroli masy ciała oraz regularnej aktywności fizycznej.
W leczeniu astmy bardzo ważna jest edukacja pacjentów i opiekunów. Powinni oni znać istotę choroby, zasady leczenia, techniki inhalacji i zalecenia dotyczące postępowania w przypadku zaostrzenia.
Nebbud - zawiesina do nebulizacji – dowiedz się więcej!
Jak diagnozuje się astmę oskrzelową?
Rozpoznanie astmy opiera się na kilku kluczowych elementach:
1. Wywiad: To pierwszy i najważniejszy krok. Lekarz musi zebrać szczegółowe informacje o objawach pacjenta, takich jak świszczący oddech, duszność, kaszel i ucisk w klatce piersiowej. Ważne jest, aby określić, czy nasilenie objawów zmienia się w czasie i czy występują czynniki wyzwalające, takie jak alergeny, zimne powietrze, wysiłek fizyczny lub stres.
2. Badanie fizykalne: W okresie bezobjawowym badanie fizykalne może nie wykazywać nieprawidłowości. Podczas zaostrzenia lekarz może zaobserwować przyspieszony i spłycony oddech, a także świsty w płucach.
3. Badania czynnościowe układu oddechowego: Najważniejszym badaniem jest spirometria, która mierzy przepływ powietrza w płucach. U chorych na astmę spirometria często wykazuje obturację, czyli ograniczenie przepływu powietrza w drogach oddechowych.
4. Testy alergiczne: W przypadku podejrzenia astmy alergicznej wykonuje się testy alergiczne, aby zidentyfikować alergeny wywołujące objawy.
Wczesne rozpoznanie astmy ma kluczowe znaczenie dla skutecznego leczenia i zapobiegania powikłaniom. Diagnostyka pomaga również w identyfikacji czynników wyzwalających astmę, co umożliwia pacjentom unikanie ich i zmniejszenie ryzyka zaostrzeń.
Epidemiologia astmy – czy ta choroba to powszechny problem?
W ostatnim czasie można zauważyć trend dotyczący wzrostu zachorowalności na astmę oskrzelową. Według badań pochodzących z 2010 roku na świecie choruje na nią nawet 300 milionów osób. W populacji Europy jest to około 30 milionów chorych. Szacuje się, że w Polsce na astmę może chorować nawet 4 miliony osób. Jest to więc poważny problem zdrowia publicznego.Obserwowany w ostatnich latach wzrost zachorowalności na astmę oskrzelową jest zjawiskiem wieloczynnikowym. Jednak eksperci są zgodni, że ten trend ma związek z zanieczyszczeniem środowiska obejmującym np. spaliny samochodowe i pyły zawieszone. W kontekście astmy podnoszona jest także tzw. hipoteza higieniczna, która wskazuje na związek nadmiernej higieny i eliminacji z otoczenia człowieka mikroorganizmów z rozwojem nieprawidłowości w obrębie układu odpornościowego, co zwiększa ryzyko wystąpienia astmy.
Jakość życia pacjentów z astmą
Na jakość życia pacjentów z astmą wpływ mają następujące czynniki:
• Czynniki fizyczne: ograniczenie aktywności fizycznej, zaburzenia snu, nasilenie objawów choroby.
• Czynniki psychologiczne: lęk, frustracja, depresja, związane z nieprzewidywalnością choroby i ograniczeniami.
• Czynniki społeczne: absencja w pracy lub szkole, ograniczenie kontaktów towarzyskich, izolacja.
• Czynniki środowiskowe: zanieczyszczenia powietrza, alergeny, warunki pogodowe, które mogą nasilać objawy astmy.
Jakość życia pacjentów z astmą jest istotnym aspektem oceny skuteczności leczenia. Badania pokazują, że odpowiednio dobrana terapia, edukacja pacjenta i unikanie czynników wyzwalających ataki, mogą znacząco poprawić komfort życia osób z astmą. Wielu pacjentów, pomimo choroby, prowadzi aktywne i satysfakcjonujące życie. Mogą uprawiać sport, podróżować, pracować i realizować swoje pasje.
Ważne jest, aby chorzy mieli dostęp do kompleksowej opieki medycznej, obejmującej nie tylko farmakoterapię, ale również wsparcie psychologiczne i edukację na temat choroby. Dążenie do jak najlepszej kontroli astmy jest kluczowe dla minimalizowania jej negatywnego wpływu na codzienne życie i zapewnienia pacjentom możliwości pełnego uczestnictwa we wszystkich jego aspektach.
Podsumowując, astma oskrzelowa, choć jest chorobą przewlekłą i wymagającą ciągłego leczenia, nie musi oznaczać rezygnacji z aktywnego życia. Dzięki odpowiedniej diagnostyce, dostosowanemu leczeniu i edukacji pacjentów, możliwe jest efektywne kontrolowanie objawów i zapobieganie zaostrzeniom. Współczesne metody leczenia, takie jak terapia wziewna, leki biologiczne i immunoterapia alergenowa, a także rosnąca świadomość na temat znaczenia czynników środowiskowych, dają nadzieję na poprawę jakości życia i zdrowia osób z astmą.
Bibliografia:
1. Książkiewicz A i wsp. Astma oskrzelowa – zasady rozpoznawania i leczenia choroby u pacjentów dorosłych i małych dzieci w oparciu o najnowsze wytyczne. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 2020; 74: 283-300.
2. Ścibor M i wsp. Czy środowisko może mieć wpływ na jakość życia pacjentów z astmą oskrzelową? Zdrowie Publiczne i Zarządzanie, 2012; 10 (1): 25–30.
3. Uchmanowicz B i wsp. Ocena jakości życia zależnej od zdrowia chorych na astmę oskrzelową mierzona kwestionariuszem SF-36. Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 2013; 3(2): 93–99.
4. Ścibor M i wsp. Ocena jakości życia pacjentów z astmą oskrzelową mieszkających w Krakowie w strefach różniących się stężeniem pyłu zawieszonego w powietrzu (PM10). Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine, 2015; 18(1): 45-53.
