I ślubuję ci, że cię (nie) opuszczę

Decyzja o rozpadzie małżeństwa jest najczęściej bolesna. Tym niemniej trzeba mieć świadomość, jakie są przesłanki do orzeczenia rozwodu, jaka jest procedura jego przeprowadzania, jak również, jakie są jego konsekwencje.
Rozkład pożycia
Rozwodu, w myśl Art. 56 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, można żądać, jeżeli między małżonkami nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Poza stwierdzeniem takiego stanu przez sąd, należy również ustalić, jakie powody sprawiły, że rozkład nastąpił. Ich wskazanie będzie niezbędne przede wszystkim, w celu ustalenia, czy orzeczenie rozwodu nie będzie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Ponadto, w przypadku gdy małżonkowie nie żądają zaniechania przez sąd orzekania o winie, ustalenie ważnych powodów rozkładu pożycia małżeńskiego jest konieczne w celu określenia, który z małżonków ponosi winę za rozpad małżeństwa. Nie ma potrzeby ustalania powodów rozkładu pożycia małżeńskiego, jeżeli strony zgodnie wnoszą, ażeby sąd zaniechał orzekania o winie, strona pozwana uznaje żądania pozwu oraz trwały i zupełny rozkład pożycia został udowodniony.
Zgodnie z wytycznymi Sądu Najwyższego rozkład małżeństwa jest zupełny, jeżeli zanikły trzy zasadnicze więzi między małżonkami: psychiczna, fizyczna oraz gospodarcza. Zdarza się jednak, iż mimo zupełnego ustania więzi duchowej i fizycznej, w małżeństwie zostały zachowane pewne elementy więzi gospodarczej. Jeżeli spowodowane jest to np. koniecznością zamieszkiwania we wspólnym lokalu, wówczas, mimo zachowania więzi gospodarczej, rozkład pożycia może zostać uznany za zupełny.

Trwały charakter
Rozkład pożycia małżeńskiego musi mieć charakter trwały. Za takowy uznaje się go, jeżeli powrót małżonków do wspólnego pożycia nigdy już nie nastąpi. Nie należy jednak sądzić, iż o rozpadzie małżeństwa decyduje wyłącznie fakt długotrwałego braku porozumienia i niezgody. Czasami nawet jednorazowy czyn małżonka, np. zdrada jest przyczyną trwałego i zupełnego rozkładu pożycia. Z drugiej strony, doświadczenie życiowe i praktyka podpowiada, iż im małżeństwo ma dłuższy staż, tym większe są szanse na przezwyciężenie nawet poważnego kryzysu. Ponadto rozpad małżeństwa nie zawsze wiązać się musi z wrogim i nieprzyjaznym stosunkiem małżonków do siebie.

Przyczyny
Przyczyny rozpadu pożycia możemy podzielić na zawinione, niezawinione lub przyczyny, które mogą być zawinione lub niezawinione. Do zawinionych przyczyn możemy zaliczyć w szczególności: nieetyczne postępowanie małżonka, nieróbstwo, odmowę współżycia płciowego, odmowę wzajemnej pomocy, pijaństwo, agresywne zachowanie (poprzez znieważanie, poniżanie, naruszenie nietykalności osobistej drugiej strony), zaniedbywanie rodziny, niewierność. Jako niezawinione przyczyny rozkładu pożycia małżeńskiego można wskazać: chorobę małżonka, chorobę psychiczną, czy niemoc płciową (niemożność odbywania stosunków płciowych). W trzeciej kategorii, obejmującej zawinione lub niezawinione przyczyny wymienia się: bezpłodność, niewłaściwe zachowanie względem rodziny współmałżonka, różnicę światopoglądów, różnicę wieku.

Kiedy rozwód jest niemożliwy?
Nawet jeżeli mamy do czynienia z zupełnym i trwałym rozkładem pożycia małżeńskiego, rozwód nie jest możliwy, jeżeli wskutek jego przeprowadzenia mogłoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci, jeżeli byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego lub jeżeli rozwodu żądałby małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia małżeńskiego. W ostatnim przypadku sąd nie może orzec rozwodu, jeżeli niewinny małżonek nie wyrazi na niego zgody. Ostateczną szansą dla winnego małżonka na skuteczne przeprowadzenie rozwodu jest ocena sądu, iż w konkretnych okolicznościach odmowa zgody na rozwód jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, tzn. jeżeli małżonek niewinny kieruje się np. chęcią dokuczenia drugiemu małżonkowi, czy działa w zamiarze zemsty itp.

Co z dziećmi?
W wyroku rozwodowym sąd rozstrzyga również o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem, czy w jakiej wysokości każdy z małżonków zobowiązany jest do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Nadto, jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd orzeka o sposobie korzystania z tego mieszkania przez rozwiedzionych małżonków. Sąd może również nakazać eksmisję jednego z małżonków na żądanie drugiego. Z kolei na zgodny wniosek stron można orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego. Sąd może też dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.
Zgodnie z polskim ustawodawstwem, jeżeli istnieją widoki na utrzymanie małżeństwa, sąd może skierować strony do mediacji. Instytucja mediacji zastąpiła posiedzenie pojednawcze, które było niegdyś obowiązkowe. Ponadto, jeżeli sąd nabierze przekonania, iż możliwe jest utrzymanie małżeństwa, zawiesza postępowanie rozwodowe. Jednakże zawieszone postępowanie może być podjęte na wniosek każdego z małżonków.
Aby uniknąć niepotrzebnych błędów, problemów, czy pochopnych niewłaściwych kroków, przed podjęciem decyzji o rozwodzie, należy się gruntownie i bez emocji zastanowić nad wszelkimi, w tym prawnymi, konsekwencjami.

(red)

Prawnicy Wielkopolskiej Grupy Prawniczej - Paweł Sendrowski i Artur Chołody – dyżurują pod nr tel. (0-61) 850-12-33 lub 0 501 263 151