Odpowiedzialność członków zarządu

Odpowiedzialność członków zarządu w przypadku bezskutecznej egzekucji z majątku spółki reguluje Kodeks spółek handlowych (Ksh).
Przesłanką umożliwiającą pociągnięcie członków zarządu spółki do odpowiedzialności jest bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce, co oznacza, iż nie zaspokojono roszczeń w postępowaniu egzekucyjnym, prowadzonym na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego (Kpc). Należy przyjąć, iż chodzi o sytuację, kiedy nie ma już wątpliwości, że egzekwowana wierzytelność nie może być zaspokojona z jakiejkolwiek części majątku spółki (ruchomości, nieruchomości, praw majątkowych, akcji, udziałów, itp.). Wierzyciel może żądać wyjawienia przed sądem majątku przez dłużnika, zarówno w trakcie prowadzonej egzekucji, jak i przed wszczęciem egzekucji, jeżeli uprawdopodobni, że nie uzyska pełnego zaspokojenia swej należności ze znanego mu majątku dłużnika albo z przypadających dłużnikowi bieżących świadczeń periodycznych za okres 6 miesięcy. Jeżeli z wykazu majątku wynikać będzie dysproporcja pomiędzy majątkiem dłużnika, a wielkością zobowiązań, wierzyciel może wnieść pozew przeciwko członkom zarządu spółki.

Za bezskuteczną egzekucję należy uznać dwa przypadki określone w ustawie Prawo upadłościowe i naprawcze. Dotyczy to sytuacji, w której sąd oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania oraz gdy sąd stwierdzi, że majątek dłużnika jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu, że pozostały majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania, a także wydanie przez sąd z powyżej przedstawionej przyczyny postanowienia o umorzeniu postępowania upadłościowego.

Członkowie zarządu odpowiadają za całość zobowiązań spółki, a wykonanie zobowiązania przez jednego z członków zarządu, zwalnia pozostałych. Z kolei członek lub członkowie zarządu, którzy zobowiązanie wykonali, mają roszczenie regresowe, w stosunku do pozostałych członków zarządu, którzy świadczenia nie spełnili. Odpowiedzialności na podstawie art. 299 Ksh członkowie zarządu podlegają od chwili ich powołania do zarządu, niezależnie od tego, czy zostali oni formalnie zgłoszeni do rejestru przedsiębiorców (nie ma znaczenia, że są np. jednocześnie wspólnikami). Jeżeli wierzyciel zdecyduje się na dochodzenie swojej należności przeciwko członkom zarządu spółki, pozew powinien być wniesiony do sądu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania członka zarządu, a nie siedzibę spółki. Roszczenie wierzyciela przedawnia się z upływem trzech lat, licząc od dnia bezskuteczności egzekucji wierzytelności objętej prawomocnym tytułem egzekucyjnym wystawionym przeciwko spółce. Obok członków zarządu odpowiedzialność ponieść mogą tylko likwidatorzy. Nie będą podlegali niniejszej odpowiedzialności członkowie innych organów spółki z o.o., np. rady nadzorczej, czy komisji rewizyjnej.

Członek zarządu może uwolnić się od odpowiedzialności: jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłosił wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowania układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o upadłość oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o upadłość oraz niewszczęcia postępowania układowego, wierzyciel nie poniósł szkody.

Członkowie zarządu mają obowiązek zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości – niewypłacalność, czyli brak możliwości wykonania zobowiązań ciążących na spółce. Z niewypłacalnością spółki mamy do czynienia również w sytuacji, w której jej zobowiązania przekroczą wartość majątku spółki, niezależnie od tego, czy na bieżąco wykonuje ona swoje zobowiązania.

Aby uniknąć odpowiedzialności członek zarządu powinien podać powód swojego niezawinionego braku kontaktu z finansami, rachunkowością czy księgowością spółki. Członek zarządu nie poniesie również odpowiedzialności za zobowiązania spółki, jeżeli wierzyciel mimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nie poniósł szkody. Jeżeli zatem członek zarządu wykaże, iż to co wierzyciel uzyskałby w wyniku dopełnienia przez zarząd nałożonych na niego obowiązków, przedstawia mniejszą wartość niż wysokość dochodzonego na podstawie art. 299 Ksh roszczenia, wówczas roszczenie to w pozostałej części powinno ulec oddaleniu.

Wierzycielom spółki, w sytuacji gdy nie zgłoszono we właściwym czasie wniosku o upadłość spółki, przysługuje wobec członków zarządu roszczenie odszkodowawcze na podstawie art. 21 ust. 3 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze. Ponadto, zgodnie z art. 116 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa za zaległości podatkowe spółki z o.o. członkowie zarządu odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna. Członek zarządu może uwolnić się od odpowiedzialności wynikającej z art. 116 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, gdy wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe albo, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, bądź też wskaże majątek, z którego egzekucja jest możliwa.

(red)

Porad prawnych udziela Wielkopolska Grupa Prawnicza - Paweł Sendrowski (0-61) 8501 233 lub 0 501 263 151