Święto Konstytucji 3 Maja

Konstytucja 3 Maja, która została przyjęta w roku 1791 była pierwszą w Europie i drugą na świecie spisaną ustawą zasadniczą. W tym roku obchodzimy 230. rocznicę podpisania Ustawy Rządowej z dnia 3 maja 1791 r.

Jak opisują historycy ustawa majowa była próbą ratowania Rzeczypospolitej Obojga Narodów po I rozbiorze (1772 roku).

- W kontekście geopolitycznym była próbą ograniczenia ingerencji i wpływów zewnętrznych, ale przede wszystkim odrzucenia narzuconego protektoratu Rosji, która od 1768 roku była gwarantem status quo ustroju państwa polskiego (tzw. traktat o wieczystej przyjaźni). Sojusz zaczepno-obronny z 26 marca 1790 roku z Prusami, który był militarną gwarancją wsparcia dla Polski w razie ataku Rosji zaangażowanej od 1787 roku w wojnę z Turcja, a od 1788 roku ze Szwecją, stworzył w sejmie warunki, by obóz patriotyczno-reformatorski (opozycja) pozyskał króla Stanisław Augusta Poniatowskiego. Panaceum upatrywano w gruntowanej reformie ustroju państwa, którą miał przeprowadzić sejm skonfederowany, podejmujący więc decyzję większością, a nie jednomyślnością głosów - opisuje dr Rafał Nowakowski, w artykule pt.: Konstytucje polskie. Z dziejów konstytucji na ziemiach polskich – przegląd akt pochodzącego z kwartalnika „Pamięć i Przyszłość” nr 1/2021 (51) wydawanego przez Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” we Wrocławiu. 

Święto Konstytucji 3 Maja

Pomimo że dokument został podpisany 230 lat temu, nadal niesie on wiele uniwersalnych przesłań i jest wzorem konsensusu między zwaśnionymi politycznymi stronami. Jej twórcy wykazali się wyobraźnią oraz długofalowym myśleniem i działaniem dla dobra kraju. Konstytucja 3 Maja była silnym impulsem pobudzającym  społeczną świadomość potrzeby zmian w funkcjonowania państwa, dawała też nadzieję na reformy. Kontytucja była cywilizacyjnym osiągnięciem obywateli Rzeczpospolitej Obojga Narodów, ważną kartą wspólnej historii Polski i Litwy. Stała się też wzorem dla innych państw. 

Święto Konstytucji 3 Maja zostało ustanowione świętem państwowym w roku 1919. W okresie Polski Ludowej w 1951 roku 3 Maja zniknął z kalendarza świąt państwowych. Później, przez wiele lat do 1980 roku, święto 3 Maja obchodzono głównie w kościołach, przypominano o nim w ulotkach czy napisach na murach. Zaczęło się to zmieniać dopiero w momencie utworzenia opozycji demokratycznej.

Święto Narodowe Trzeciego Maja przywrócono ustawą z 6 kwietnia 1990 (weszła w życie 28 kwietnia).