Linia kolejowa na trasie Krotoszyn – Dobrzyca - Pleszew - Broniszewice - to dziś już niestety przeszłość.

Jeszcze nie tak zamierzchła, ponieważ ostatni pociąg do Broniszewic odjechał w latach 70. minionego wieku, jednak faktem jest, że trasa kolejowa, która łączyła dwa powiaty: krotoszyński i pleszewski (w tym trzy nasze gminy) - dziś jest już tylko historią. Jakie były jej początki?

Pleszew. Historia kolei wąskotorowej

Wszystko zaczęło się na początku lat 70. XIX wieku - gdy powstały plany przebiegu trasy kolei z Poznania do Kluczborka. Początkowo linia miała przebiegać z Poznania przez Środę Wlkp., Nowe Miasto, Jarocin, Pleszew, Ostrów Wlkp. jednak w związku z sprzeciwami ówczesnych właścicieli ziemskich: najpierw Hermana Kennemanna, właściciela dóbr nowomiejskich, jednego z największych posiadaczy ziemskich w Wielkopolsce oraz "naszego" Juliusa von Jouanna, właściciela dóbr pleszewskich, dworce kolejowe ostatecznie nie powstały w Pleszewie i Nowym Mieście, ale w Kowalewie i Chociczy.

Fatalny błąd został zrozumiany dopiero po czasie - w latach 90. XIX wieku władze ziem krotoszyńskich i pleszewskich podjęły działania o połączenie kolejowe, które łączyłoby obydwa miasta.

Jak opisywał Stanisław Szurek w Roczniku Pleszewskim 2016, ówcześni przedsiębiorcy i mieszkańcy Pleszewa zaczęli pisać petycje do landrata (starosty) powiatu pleszewskiego w celu zbudowania linii kolejowej do Pleszewa. Podobne postulaty kierowali mieszkańcy Dobrzycy do landrata powiatu krotoszyńskiego (w tym czasie, jak i w okresie międzywojennym, Dobrzyca administracyjnie wchodziła w skład powiatu krotoszyńskiego).

Ostatecznie, po wyrażeniu wstępnej zgody przez Naczelnego Prezesa Prowincji Poznańskiej (Wojewody) i w porozumieniu z Ministerstwem Komunikacji i Skarbu Państwa utworzono w 1896 r. specjalną komisję, pod której kierunkiem opracowany został projekt oraz harmonogram prac, które zaplanowano aż do roku 1903.

Budowę kolei wąskotorowej realizowano w trzech etapach

Budowa kolei rozpoczęła się w roku 1898 i przebiegała w trzech etapach.

Całość prac zakończyła się w roku 1903, jednak pierwsze pociągi kursowały już wcześniej - w lipcu 1900 roku oddano do użytku odcinek Dobrzyca-Kowalew - a 20 września 1900 roku wyjechał pierwszy pociąg na tej trasie. W tym samym roku powstała Krotoszyńsko – Pleszewska Kolei Powiatowa.

Kolej rozwijała się prężnie przez kolejne lata, także podczas I i II wojny światowej. W 1930 roku zakupiono m.in. pierwsze autobusy dowożące pasażerów z Pleszewa do Kowalewa, tak aby każdy pociąg na trasie Ostrów – Poznań, zatrzymujący się w Kowalewie, miał zapewniony dojazd.

Likwidacja powiatu pleszewskiego (udziały przejął powiat jarociński) w roku 1932 nie wpłynęła negatywnie na dalszy rozwój kolei w Pleszewie.

W roku 1932 zmieniono nazwę - na Krotoszyńską Kolej Powiatową.

- W roku 1935 zwiększono kursowanie na trasie Pleszew Miasto – Krotoszyn do 5 par pociągów na dobę. W tym samym roku zbudowano we własnym warsztacie w Pleszewie pierwszy wagon motorowy wąskotorowy do obsługi pasażerskiej. W roku 1939 kolej powiatu krotoszyńskiego i jarocińskiego dysponowała 10 autobusami - można przeczytać w publikacji autorstwa Stanisława Szurka.

Były plany rozbudowy kolei wąskotorowej

Jak dodaje on w swojej publikacji, po zajęciu Pleszewa przez okupanta niemieckiego powiatowa kolej została przemianowana na „Krotoschin – Pleschen – Eisenbahn” i organizacyjnie podporządkowana Dyrekcji Kolei w Poznaniu.

Podczas okupacji niemieckiej w latach 40. minionego wieku - siłami jeńców z obozu w Łaszewie zbudowano nawet kolejny odcinek trasy - z Pleszewa do Broniszewic, który oddano do użytku w roku 1945.

Po II wojnie światowej przywrócono dawną nazwę kolei tj.: „Kolej Powiatowa Krotoszyn – Pleszew z/s w Pleszewie”.

Kolej rozwijała się, ba, po wojnie pojawił się nawet pomysł przedłużenia linii z Broniszewic do Chocza, jednak ostatecznie skończyło się tylko na planach.

W roku 1949 kolej została przejęta przez PKP - linia została nazwana Krotoszyńską Koleją Dojazdową.

Szczyt i upadek kolei wąskotorowej

Powolna likwidacja linii rozpoczęła się w końcówce lat 70. minionego wieku.

Szczytowe zatrudnienie pracowników - w roku 1972 - wynosiło 135 osób.

Tak w roku 1972 - wyglądał przebieg kolei wąskotorowej:

Broniszewice
Pacanowice
Lenartowice
Pleszew Wschód
Pleszew Miasto
Pleszew Wąskotorowy
Fabianów
Lutynia
Dobrzyca
Izbiczno
Koźminiec
Wyki
Nowa Wieś
Maciejew
Rozdrażew
Dzielice
Henryków
Brzoza
Nowy Folwark
Stary Krotoszyn
Krotoszyn Wąskotorowy.

W latach kolejnych, niestety - spadało zainteresowanie i zatrudnienie na kolei...

W 1976 roku zlikwidowano połączenie do Broniszewic, 10 lat później zlikwidowano połączenie do Krotoszyna.

Ostatecznie w roku 2001 miał miejsce ostatni kurs pod szyldem PKP.

Kolej wąskotorowa przetrwała jednak w Mieście i Gminie Pleszew. W roku 2006 na odcinku Kowalew - Pleszew została uruchomiona przez Stowarzyszenie Kolejowych Przewozów Lokalnych w Kaliszu.

Dziś możemy korzystać także z wakacyjnych wycieczek na trasie Kowalew-Pleszew, a w - na razie jeszcze nieokreślonych konkretnym terminem - planach, jest stworzenie Muzeum kolei wąskotorowej.

Oto pełny przebieg linii Krotoszyn-Dobrzyca-Pleszew-Broniszewice (Linia Krotoszyn Wąskotorowy – Broniszewice) - wraz z czynnymi dziś przystankami: Pleszew Wąskotorowy, Pleszew Plac Zabaw, Pleszew przy Kauflandzie oraz Pleszew Miasto).

Krotoszyn Wąskotorowy
Krotoszyn Stary
Nowy Folwark
Brzoza Wąskotorowa
Henryków Wielkopolski
Dzielice
Rozdrażew
Maciejew
Nowa Wieś Krotoszyńska
Wyki
Koźminiec
Izbiczno
Dobrzyca
Lutynia
Fabianów
Pleszew Wąskotorowy
Pleszew Plac Zabaw
Pleszew przy Kauflandzie
Pleszew Miasto
Pleszew Wschód
Lenartowice
Pacanowice
Broniszewice

CZYTAJ TAKŻE: Pleszew chce stworzyć Muzeum kolei wąskotorowej [ZDJĘCIA]

CZYTAJ TAKŻE: Dlaczego Pleszew nie ma dworca, czyli historia pleszewskiej kolei wąskotorowej [WIDEO]

Matura 2023 (1)

Egzamin dojrzałości. Znamy harmonogram egzaminów maturalnych. Sprawdź wszystkie zmiany