Stanisław Małyszko z Pleszewa uhonorowany Nagrodą Marszałka Województwa Wielkopolskiego za całokształt dorobku kulturalnego

Nagrody Marszałka Województwa Wielkopolskiego mają szansę otrzymać osoby uznane przez kapitułę za szczególnie zaangażowane w działalność na rzecz kultury w regionie i jego promocję. Przyznawane są od ponad 20 lat. Wnioskodawczynią kandydatury Stanisława Małyszko o przyznanie nagrody Marszałka Województwa Wielkopolskiego była Marzena Wodzińska, radna Sejmiku Województwa Wielkopolskiego.

Wniosek wsparli m.in. posłanka Alicja Łuczak, Delegatura w Kaliszu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków, Kaliski Oddział Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, Kaliskie Towarzystwo Genealogiczne KALISIA, Stowarzyszenia "Nasze Kaliskie", Stowarzyszenie "Mieszkańcom Gminy Gołuchów", Parafia Rzymskokatolicka św. Kazimierza w Kotlinie, Gminna Biblioteka Publiczna w Blizanowie.

Kim jest Stanisław Małyszko?

Jest autorem licznych artykułów naukowych i popularnonaukowych oraz kilkunastu książek, w tym cennych publikacji, takich jak:

• „Jedlec na przestrzeni wieków” (2009)
• „Z dziejów Krzywosądowa i okolic” (2010)
• „Tursko i okolice” (2012)
• „Czerminek, Czechel, Kucharki, Szkudła – zarys dziejów” (2015)
• „Przydrożne znaki wiary na terenie gminy Gołuchów” (2017)
• „Kuchary, Macew, Popówek dawniej i dziś” (2019)
• Majątki wielkopolskie, t. II, powiat pleszewski” (wraz z Łucją Gajdą) ( 1997)
• „Majątki wielkopolskie, t III, powiat ostrowski” (Szreniawa 1996)
• „Majątki wielkopolskie, t. VI, powiat kaliski” (Szreniawa 2000)
• „Na skraju Puszczy Pyzdrskiej. Wsie parafii Lipe na przestrzeni wieków” ( 2017)
• „Drewniane kościoły na terenie powiatu kaliskiego” ( 2022)
• "Drewniane kościoły na terenie powiatu kaliskiego i Kalisza" - wydanie II uaktualnione ( 2024)

Jego publikacje stanowią nieocenione źródło wiedzy o regionie, łącząc w sobie wartość historyczną, dokumentalną i edukacyjną. Za swoją działalność na rzecz popularyzacji gminy Gołuchów, w 2017 roku Stanisław Małyszko został uhonorowany tytułem „Zasłużony dla Gminy Gołuchów”. Z kolei w 2022 roku został wyróżniony odznaką honorową "Za Zasługi Dla Województwa Wielkopolskiego". Dodatkowo otrzymał także inne wyróżnienie - zarząd powiatu kaliskiego przyznał mu odznakę honorową "Szlaku Kościołów Drewnianych Ziemi Kaliskiej”.

ROZMOWA Z ETNOGRAFEM, ARCHIWISTĄ I BADACZEM REGIONALNYM - Stanisławem Małyszko 

„Cieszę się, że prawie czterdziestoletnie dokonania znalazły uznanie”

Został pan właśnie laureatem Nagrody Marszałka Województwa Wielkopolskiego za całokształt dorobku kulturalnego? Jakie znaczenie ma dla pana fakt, że pana dorobek został doceniony przez tak prestiżowe grono

Miałem przyjemność otrzymać sporo tytułów, nagród i odznaczeń, ale Nagroda Marszałka Województwa Wielkopolskiego - w dziedzinie kultury - wysuwa się na czoło. Miło mi, że tę nagrodę – przyznawaną od 23 lat - otrzymałem za całokształt dorobku kulturalnego prawdopodobnie jako pierwszy mieszkaniec powiatu pleszewskiego i Pleszewa. Cieszę się, że prawie czterdziestoletnie dokonania na niwie kultury, szczególnie ochrony dziedzictwa znalazły uznanie wnioskodawczyni Marzeny Wodzińskiej, radnej Sejmiku Województwa Wielkopolskiego, a także licznych stowarzyszeń, instytucji i organizacji wspierających oraz członków kapituły nagrody, w skład której wchodzą m.in. rektorzy Uniwersytetu Artystycznego i Akademii Muzycznej w Poznaniu. Miło mi, że moja kandydatura została przyjęta przez Zarząd Województwa Wielkopolskiego.

Dokumentowaniu i badaniu dóbr kultury w południowo-wschodniej Wielkopolsce oraz propagowaniu ich ochrony poświęcił pan ponad 40 lat swojego życia.

W tym czasie miałem przyjemność pracować w Urzędzie Konserwatorskim oraz współpracować z Narodowym Muzeum Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie, Narodowym Instytutem Dziedzictwa w Warszawie i licznymi urzędami. Spotkałem na swojej drodze wiele życzliwych osób. Wsparcia i pomocy udzielała najbliższa rodzina. W moich wspomnieniach zapisała się szczególnie współpraca z tak znanymi postaciami jak nieżyjący już profesor Jan Skuratowicz (przy nowatorskich badaniach zespołów folwarcznych w Polsce i pracy nad czterema tomami serii wydawniczej „Majątki wielkopolskie”), czy posłanka Alicja Łuczak (przy powstawaniu książki o drewnianych kościołach w powiecie kaliskim i Kaliszu).

Które z pana badań lub publikacji uważa pan za szczególnie ważne lub bliskie pana sercu i dlaczego?

Wiele czasu poświęciłem ewidencjonowaniu i badaniu zabudowy wsi na terenie powiatu pleszewskiego. Szczególne miejsce zajęły badania dziejów miejscowości z terenu gminy Gołuchów. Zaowocowało to powstaniem pięciu książek, które ukazały się dzięki życzliwości władz gołuchowskiej gminy na czele z byłym wójtem Markiem Zdunkiem, a także Gołuchowskiego Centrum Kultury „Zamek”. Cieszę się, że uznanie czytelników znalazła też publikacja o przydrożnych „znakach wiary” na terenie tej gminy. Już od ponad 30. lat na półkach bibliotecznych znajdują się „Majątki wielkopolskie, tom II, powiat pleszewski”. Mimo dwóch wydań, są one od dawna niedostępne w księgarniach. Mam nadzieję, że również życzliwie przyjęta zostanie publikacja o dziejach parafii św. Floriana w Pleszewie, która oczekuje na druk. Może doczeka się wydania moja książka o kapliczkach, krzyżach przydrożnych i figurach na terenie powiatu pleszewskiego? Te niewielkie obiekty są integralnie związane z pejzażem poszczególnych wsi i ich tradycyjną kulturą oraz topografią. Często są - podobnie jak cmentarze, wiatraki, młyny wodne, zabudowania chłopskie – rzadko dostrzegane w badaniach i nisko cenione jako zabytki.

Jakie są pana ulubione miejsca lub obiekty w Wielkopolsce, które mają dla pana szczególne znaczenie historyczne lub kulturowe?

Na terenie Wielkopolski spotkałem wiele obiektów i zespołów, które warte są pokazywania i propagowania ze względu na ich wartość zabytkową i historyczną. Do takich należą na pewno kościoły i klasztory, zarówno murowane jak i drewniane, które wraz z wiekowym wyposażeniem są świadectwem dokonań i zaradności przodków oraz obecnych mieszkańców, panujących stylów i gustów, a także głębokiej pobożności. Zawsze duże wrażenia robią na mnie pozostałości starodawnych grodzisk i miejsca historyczne sięgające początków państwowości polskiej. Niemiernie cenne są też zabytkowe układy urbanistyczne takich miast jak: Poznań, Kalisz, Gniezno czy Rawicz. Wśród licznych w Wielkopolsce założeń pałacowych i dworskich trudno nie wspomnieć o wspaniałym zespole rezydencjonalnym w Gołuchowie, o tamtejszym parku imponującym zarówno obszarem, bogatym drzewostanem jak i kompozycją. Bardzo cenne są założenia pałacowe m.in. w Rogalinie, Kórniku, Górze, Antoninie, Lewkowie, Marchwaczu, Taczanowie, Pawłowicach, Rydzynie, Dobrzycy czy Śmiełowie. Z nimi związane są często wybitne postaci, które zapisały się złotymi zgłoskami w dziejach Wielkopolski, a czasami całej Polski. W mojej pamięci zachował się też niewielki dwór na Majkowie w Kaliszu, gdzie prawie codziennie przebywałem przez ponad dwadzieścia lat.

CZYTAJ TAKŻE: Spotkanie ze Stanisławem Małyszko w bibliotece. Zebrani poznali dzieje zabytkowego kościoła pw. św. Floriana w Pleszewie [ZDJĘCIA]